"Ik rol", is wat Volvo betekent in het Latijn. Een betere merknaam voor een auto kan men zich niet indenken.
Het uit de grond stampen van een auto-industrie heeft heel wat voeten in de aarde
gehad. Gustav Larson en Assar Gabrielsson waren de initiatiefnemers om Zweden in 1924 opnieuw een eigen automerk te geven.
Het
Scandinavische land had in die tijd nog niet de welvaart waarvoor het vandaag gekend
is, maar had toen al wereldfaam om zijn metaal-verwerkende industrie.
Op 25 juli
van dat jaar, Jakob's dag volgens de Zweedse kalender, werd het licht op groen gezet
voor de ontwikkeling van deze Zweedse auto.
Een kleine drie jaar later, op donderdag
14 april 1927, was de eerste in serie geproduceerde "Jakob" een feit.
De Volvo ÖV4, een viercilinder cabriolet
Na de eerste wereldoorlog kent de wereld een enorme industriële vooruitgang. Massaproductie doet zijn intrede, de mens verlegt zijn eigen grenzen. Stilaan beginnen Amerikaanse auto's hun weg te vinden naar de Europese klanten. Beide stichters hadden al ervaring opgedaan in de nog jonge autobranche: Larson de ingenieur had een aantal jaren in Groot-Brittannië gewerkt en Gabrielsson met zijn commerciële background had gewerkt bij Svenska Kullager Fabriken. Zo zijn zij het ideale duo om de Zweden met een auto van eigen makelij te laten rijden.
De beginjaren zijn bikkelhard. Om een Volvo aan de man te brengen dient er hard geknokt te worden tegen de toch wel goedkopere importmodellen. 4.800 Zweedse kronen zijn een serieus geldbedrag voor de Jakob. Toch worden er een paar honderd van verkocht en moet een gesloten versie van de ÖV4, de PV4, in 1928 nog beter aanslaan bij de Zweden. Export zit er nog niet in, er moet eerst vaste grond gevonden worden in het thuisland. Die verankering komt er via de vrachtwagenbranche van Volvo. De eerste zescilindermotoren van Volvo worden eveneens in het vooronder gestoken van de zwaardere uitgevoerde chassisopbouw voor vrachtwagens. De eerste vrachtwagen van Volvo is een feit op het einde van de twintiger jaren. Diezelfde motor vindt ook zijn weg in de personenwagens, die qua uitzicht meteen aantrekkelijker worden en zeer gegeerd blijken als taxi.
Met de Carioca (PV36) in 1935 doet de aërodynamische vormgeving zijn intrede bij Volvo. De dynamiek van de Zuid-Amerikaanse dans vindt zijn gelijke in de uitstraling van Volvo's nieuwste model. Maar toch, al vlug blijkt dat er nood is aan kleinere Volvo's. In 1936 wordt de PV51 reeks gepresenteerd. Voor het eerst sinds 1927, lopen de bestelbonnen goed binnen. De basis is gelegd voor een succesvolle reeks Volvo's met de PV52 en PV56.
Volvo PV51
Maar donkere wolken stapelen zich boven centraal Europa. Het Nazisme roert zich
in Duitsland en zal Europa en de rest van de wereld meesleuren in een afgrijselijke
oorlog.
Wat België niet verkrijgt, spelen de Zweden wel klaar: het land is neutraal in
die wereldstrijd. Zij verdedigen dit met alle macht en middelen. Die middelen worden
o.a. geleverd door Volvo. Zwaar materiaal met 4x4 techniek is de basis voor het
ontwerpen van bijzondere legervoertuigen. Dat de modale Zweed ook nog met zijn auto
wil rijden ondanks de grote schaarste aan benzine is niet ontgaan bij Volvo. Zij
ontwikkelen prompt de houtgasgenerator, die voor of achterop de wagen wordt gemonteerd
en de Zweden mobiel houden tijdens WO II. In een ander Europees neutraal land,
nl. Zwitserland, wordt tijdens de oorlog de Ronde van Zwitserland gewoon doorgereden,
dankzij Volvo. De houtgas-generatoren vinden ook gretig afzet buiten Zweden.
Bij Volvo blijft men niet bij de pakken zitten. Die oorlog zal op een mooie dag afgelopen zijn en dan zal Volvo klaarstaan met een kleine betaalbare wagen om de Zweden opnieuw hun mobiliteit te geven.
In 1944 worden grote delen van Europa bevrijd door de geallieerde troepen. De
heropbouw kan aangevat worden.
In het neutrale Zweden schakelt de industrie over van oorlogsmateriaal naar meer
mensvriendelijke producten.
Helmer Petterson, ontwerper bij Volvo, heeft tijdens de oorlogsjaren niet stilgezeten.
De directie neemt de wijze beslissing een Volvo voor het volk te ontwerpen. Op de
tekentafel van Petterson ontstaan de meest diverse auto ontwerpen. Een Volvo met
8 cilinder stermotor, die achter in de wagen is ingebouwd, wordt door de directie
als te revolutionair beschouwd. Een meer traditioneel ontwerp met motor voorin en
aandrijving achteraan, krijgt het groene licht van de bazen Larson en Gabrielsson.
Het resultaat wordt aan het publiek getoond tijdens een grote Volvo show in de Koninklijke
Tennishallen van Stockholm in september 1944. De Volvo PV444 is geboren en valt
bijzonder in de smaak bij de talrijk opgekomen bezoekers. De "Zweedse Schoonheid",
zoals de PV444 wordt genoemd in advertenties, vindt tijdens deze tentoonstelling
zomaar eventjes 2300 kopers.
De aankoopprijs van Volvo's nieuweling bedraagt 4800 Kronen en dat is evenveel
als de ÖV4 Jakob uit 1927. De keerzijde van de medaille is de lange levertermijn
wegens een tekort aan primaire grondstoffen. Pas in 1947 komt de productie van de
"Katterug" goed op snelheid.
Volvo PV444 "Katterug"
De kleine Volvo staat bol van nieuwigheden: zelfdragend koetswerk, gelaagde voorruit
en een veilige kooistructuur. Met het concept van het 1400cc motortje, legt Volvo
de basis voor méér dan 30 jaar motorenbouw.
In de schaduw van de PV444 fonkelt een andere nieuwe Volvo in Stockholm: de PV60.
Een ontwerp dat voortbouwt op de Volvo traditie van de grote luxe sedans van voor
de oorlog en met een knipoog naar de Amerikaanse auto's uit diezelfde periode. De PV60
is opnieuw een ruime limousine, die plaats biedt aan 6 personen en aangedreven wordt
door een zes in lijn motor. Deze grote Volvo's hebben een trouwe aanhang bij de
Zweedse taxichauffeurs en zullen nog in productie blijven tot 1958. Vooral de reeksen
PV820 en 830, de opvolgers van de PV60, zijn een vertrouwd beeld op de Zweedse wegen.
Pas in 1968 zet Volvo met de 164 opnieuw een zescilinder op stapel.
Naast deze twee nieuwe personenwagens stelt Volvo uiteraard ook haar volledig vrachtwagen gamma voor aan het publiek. Het is trouwens de truckafdeling die Volvo voor de oorlog overeind hield. Met de PV444 wordt hieraan een wending gegeven. De 444 is een uitermate populaire wagen in Scandinavië. Het gamma wordt dan met de jaren aangepast en uitgebreid. In 1955 verovert de kleine Zweed de Verenigde Staten van Amerika. Zweedse vrachtschepen volgeladen met PV's lossen hun lading zowel aan de westkust als aan de oostkust. De Amerikanen zijn verlekkerd op deze kleine Volvo's met hun - voor de US markt - snelle sportmotor, die in vele opzichten meer rijplezier verschaft dan de grote slagschepen van Motown Detroit. Zelfs de Porsche 356 moet de duimen leggen voor de Viking. Tot op heden is de US markt trouwens nog steeds de grootste en belangrijkste voor Volvo.
Ondertussen heeft Volvo een andere mijlpaal neergezet: de Volvo Duett (PV445).
Deze eerste
Volvo break wordt in 1953 gelanceerd en wordt gekarakteriseerd door zijn veelzijdigheid.
De bakker om de hoek rijdt er in de week brood mee rond en in het weekend is de
Duett ideaal voor uitstapjes.
Ook bij grote firma's maakt de Duett de dienst uit.
De oranje uitvoeringen van de Zweedse telefoonmaatschappij TELE zijn bij de Zweden
in het geheugen gegrift.
Volvo Duett
In 1956 wordt Algemeen Directeur Assar Gabrielsson opgevolgd door Gunnar Engellau. Het beleid van Engellau is vooral gericht op expansie. Door zijn toedoen worden nieuwe modellen in de pijplijn gebracht.
Het succes van de PV spijst de kas in Göteburg en laat de ontwikkeling van een
tweede personenwagen toe. Jan Wilsgaard wordt binnengehaald op de ontwerpafdeling
en tovert uit zijn tekenpen de mooie lijnen van de Amazon. Een ruim vierdeursmodel
dat meer comfort biedt dan de PV444. In 1956 wordt het eerste prototype van de Amazon
aan de pers voorgesteld. Het veiligheidsaspect van de Volvo neemt stilaan de bovenhand.
Het interieur wordt bekleed met zachte materialen om de inzittende te beschermen
bij aanrijdingen, maar de meest frappante uitrusting is de veiligheidsgordel die
door Volvo-medewerker Nils Bohlin wordt bedacht en in 1959 standaard wordt.
De tijdloze lijnen van de Amazon staan garant voor een lange productieperiode. Ook
de andere Volvo's uit die tijd houden het lang uit. De PV444 wordt na een ingrijpende
facelift in 1958 de PV544 en zal nog tot eind 1965 op de band staan.
Volvo Amazon en Volvo P1800
Ondertussen wordt er in verschillende Italiaanse ontwerpstudio's (Frua en Ghia)
hard gewerkt om aan Engellau's vraag te voldoen: een nieuwe Volvo sportwagen
ontwerpen.
De eerste poging om een sportmodel op de markt te brengen liep voordien op een sisser uit.
De P1900, met kunststof koetswerk, werd door Engellau na slechts 67 stuks uit het
productieboek geschrapt. De kwaliteit beantwoordde hoegenaamd niet aan deze van de
andere Volvo producten. Heden ten dage zijn deze Volvo sportwagens unieke stukken
geworden.
Pelle Petterson, zoon van de PV ontwerper Helmer, maakt een eigen ontwerp voor de
nieuwe sportwagen,
dat via een bizarre omweg de voorkeur geniet van de Volvo top.
In 1960 wordt het definitieve prototype van de P1800 in wereldpremière op het salon
van Brussel getoond. Ook deze Volvo is een lang leven beschoren dat tot in 1973
loopt.
Gunnar Andersson leidt in de jaren zeventig de sportafdeling van Volvo. Andersson
ligt aan de basis van de succesvolle jaren van Volvo in de competitie tijdens de
beginjaren zestig, met een aantal mooie titels zoals het Europees Rally Kampioenschap.
Als privé rijder deed Andersson op het einde van de jaren vijftig met succes mee
aan diverse rally's met zijn Volvo 444, uitgerust met een standaard B16 sportmotor.
Hij werd opgemerkt door Engellau die hem een baan aanbood bij Volvo.
Andersson bouwt een "dreamteam" uit met Tom Trana, Carl-Magnus Skogh en Ewy Rosqvist.
Zij behalen verschillende rally overwinningen met de PV544 en de Amazon. Ook diverse
privé rijders hebben ondertussen de kwaliteiten van de Volvo's ontdekt en maken
wereldwijd
het schone weer op de verschillende racecircuits. Het wordt zelfs zo
extreem in de VS dat vele tegenstanders weigeren deel te nemen als er een Volvo
aan de start komt. Ze beschouwen het als tijdverlies en benzineverspilling...
In die periode draait de Amazon productie op volle toeren en worden productielijnen opgestart in Gent, Canada, Maleisië en Zuid-Afrika. De PV544 wordt echter tot groot verdriet van de fans in oktober '65 uit productie genomen. Een legende die vandaag nog voort leeft via de duizenden liefhebbers die het PV model koesteren.
Nog geen jaar later, in september '66, stelt Volvo een splinternieuw model voor:
de Volvo 144. Naast bekende Volvo waarden van betrouwbaarheid, degelijkheid en comfort,
wordt het aspect veiligheid ten volle uitgewerkt. De 144 wordt voorzien van vier
schijfremmen met diagonaal gescheiden remsysteem, gedeelde stuurkolom en energie
absorberende kreukelzones en dit in 1966!
Hij wordt dan ook uitgeroepen tot "Auto
van het jaar" in Zweden. Gauw volgen er andere uitvoeringen, zoals het twee- en
vijfdeurs model, de 142 en 145.
Het succes van de 140 reeks neemt de bovenhand en de productie van de Amazon wordt stilletjes aan afgebouwd. Eind '67 verdwijnt de vierdeurs uitvoering van deze populaire Volvo. De combi houdt het nog vol tot 1969, waardoor Volvo in die periode maar liefst drie break modellen in haar gamma aanbiedt: de Duett, de Combi en de 145. In 1970 valt definitief het doek over de Amazon.
Ondertussen is de tijd rijp voor Volvo om een aanval in te zetten op het luxe segment, waar voornamelijk Duitse merken het mooie weer maken. In 1968 wordt de 164 met zes cilinder in lijn voorgesteld. Het is dan welgeteld tien jaar geleden dat Volvo uit de bovenste autocategorie is verdwenen met haar PV830 reeks. Sindsdien is Volvo er niet meer uit weg te denken.
Volvo 164 en Volvo 240
Het onderzoek naar nog veiligere auto's wordt in 1972 samengebundeld in het VESC prototype. Enorme bumpers, airbags en motorophanging die de motor bij een frontale botsing onder het passagierscompartiment leidt, zijn een paar van de veiligheidsitems die vandaag als standaarduitrusting in de auto's worden voorzien. Wat het grote publiek niet verwacht is dat Volvo eind '74 een totaal nieuw model voorstelt dat enorme gelijkenissen vertoont met het Volvo Experimental Safety Car model. De Volvo 240 reeks is geboren.
door Paul Malfroot
www.volvoclassicclub.be
Foto's via www.volvocars.com
